Prostaat en prostaatkanker

Wat is de prostaat en waar zit hij?

De prostaat is een klein orgaan dat onder de blaas ligt, rondom de plasbuis. Het hoort bij de mannelijke voortplantingsorganen. De klierbuisjes in de prostaat maken prostaatvocht. Bij een zaadlozing komen de zaadcellen met dit prostaatvocht naar buiten via de plasbuis. De prostaat heeft de vorm en grootte van een kastanje en weegt 10 tot 15 gram als de man volgroeid is.

De prostaat verandert met de leeftijd

Bij de meeste mannen zal rond het 30e – 40e levensjaar de prostaat langzaam groeien door hormonale veranderingen. Het bind-, spierweefsel en de klierbuisjes nemen dan toe. Hierdoor kunnen goedaardige vergrotingen (abnormale prostaatvergroting) en kwaadaardige veranderingen (prostaatkanker) ontstaan.

Vergrote prostaat

Een vergrote prostaat sluit nauwer om de plasbuis, die dwars door de prostaat loopt. Door de verdrukking van de plasbuis kunnen plasklachten ontstaan. Plasklachten komen dus meestal door een vergrote prostaat en niet door prostaatkanker. Plasklachten betekenen niet vanzelfsprekend dat u ook prostaatkanker heeft of zal krijgen.

Prostaatkanker

Bij prostaatkanker groeien kwaadaardige cellen vanuit de klierbuisjes in de prostaat. Prostaatkanker geeft in het begin weinig klachten. Het groeit meestal langzaam, maar kan zich ook regelmatig agressief gedragen en uitzaaien. Ook zonder klachten kan er sprake zijn van (een agressieve vorm van) prostaatkanker.

Door informatie te geven wil BENU bijdragen aan het op tijd signaleren van een kwaadaardige ontwikkeling in de prostaat. Want wist u dat:

Prostaatkanker de nummer 1 kanker is onder mannen?
Er in 2022 14.600 mannen prostaatkanker in Nederland kregen?
Plasklachten meestal door een goedaardig vergrote prostaat komen en niet door prostaatkanker?
Er sprake kan zijn van (een agressieve vorm van) prostaatkanker zonder dat u klachten heeft?
1 op de 4 mannen bij diagnose al uitgezaaide prostaatkanker heeft?
Er jaarlijks net zoveel mannen aan prostaatkanker sterven als vrouwen aan borstkanker (ongeveer 3000 per jaar)?
Nadenken over prostaatkanker niet iets voor alleen oude mannen is?

_{(Bronnen: IKNL.nl, VZinfo.nl en kanker.nl)}

Symptomen prostaatkanker

Prostaatkanker geeft meestal in het begin geen klachten. Daarom merken weinig mannen dat ze prostaatkanker hebben. Ook als het plassen goed gaat, kan er dus wel sprake zijn van prostaatkanker. Wanneer prostaatkanker is gevorderd kunnen uiteindelijk wel plasklachten ontstaan. Wanneer de ziekte is uitgezaaid naar de botten kunnen er klachten ervaren worden, zoals rugpijn.

Verhoogd risico op prostaatkanker?

Er zijn een aantal factoren die een verhoogde kans geven op prostaatkanker: leeftijd, afkomst en genetische factoren.

Leeftijd

Mannen boven de 50 jaar hebben een hoger risico op het ontwikkelen van prostaatkanker dan mannen die jonger zijn. Het risico neemt toe naarmate u ouder wordt.

Afkomst

Prostaatkanker komt vaker voor bij mannen van Afrikaanse/ Afrikaans-Caraïbische afkomst. Het verloop van de ziekte is vaak agressiever bij deze bevolkingsgroep.

Genetische factoren

Bij ongeveer 5 tot 10% van de mannen met prostaatkanker is de oorzaak erfelijke aanleg. Er is sprake van erfelijke aanleg als één van onderstaande kenmerken voorkomt:

3 of meer familieleden prostaatkanker hebben.
Er bij 2 of meer direct verwante familieleden prostaatkanker is vastgesteld voor hun 55ste levensjaar. Dat zijn vader, broer of zoon en opa of kleinzoon.
Er borstkanker of eierstokkanker voorkomt bij familieleden onder de 50 jaar.
Uzelf of een familielid een mutatie in het BRCA2-gen hebt.

Mannen die drager zijn van BRCA2-gen mutatie hebben 2,5 keer verhoogd risico op prostaatkanker op jongere leeftijd vergeleken met mannen zonder deze mutatie. De BRCA2-gen mutatie speelt ook een rol bij borst- en eierstokkanker.

_{(Bronnen: kanker.nl en kankerindefamilie.nl)}

Wat is PSA-waarde?

De PSA-waarde is de hoeveelheid Prostaat Specifiek Antigeen in het bloed. Dit eiwit wordt gemaakt door de prostaat. De PSA-waarde kan toenemen door prostaatkanker, maar ook door een goedaardig vergrote prostaat of prostaatontsteking.

De PSA-waarde is op dit moment de belangrijkste indicator bij het opsporen van prostaatkanker. De PSA-waarde alleen geeft geen uitsluitsel dat u ook daadwerkelijk prostaatkanker heeft. Hiervoor is vervolgonderzoek nodig met een scan en/of weefselbiopt.

Voor- en nadelen van een PSA-test

Heeft het zin om te weten wat mijn PSA-waarde in het bloed is terwijl ik geen klachten heb? Dat is een persoonlijke keuze en voor iedere man anders. Voordat u hierin stappen onderneemt is het belangrijk om te weten dat:

Bij een verhoogde PSA-waarde is verder onderzoek nodig om vast te stellen wat de oorzaak is (prostaatkanker, vergrote prostaat of ontsteking).
Snelgroeiende prostaatkanker kan pijnlijke uitzaaiingen geven of dodelijk zijn. Door vroegtijdige opsporing met een PSA-test en behandeling wordt de kans hierop kleiner.
Vaak wordt een langzaam groeiend soort van prostaatkanker gevonden, die geen klachten zou hebben gegeven.
Als u weet dat u prostaatkanker heeft, ook de relatief onschuldige vorm, kunt u zich een ‘patiënt’ voelen. Terwijl u helemaal nergens last van heeft.
Behandelingen voor de onschuldigere vormen van prostaatkanker zijn vaak niet nodig, maar u kiest misschien alsnog voor een behandeling. U loopt het risico onnodig behandeld te worden.
Behandelingen kunnen blijvende bijwerkingen hebben met invloed op uw leven, zoals erectieproblemen, incontinentie en darmproblemen.
Ongeveer 4% van de mannen in Nederland overlijdt aan prostaatkanker, er zijn andere vaker voorkomende doodsoorzaken waar mannen aan sterven ^{(bron: Statline)}.

Overweegt u een PSA-test of wilt u meer weten over de voor- en nadelen van deze test? Neem dan contact op met uw huisarts.

De BENU Prostaatcheck

Voor wie is het geschikt?

De prostaatcheck is geschikt voor mannen tussen de 45 en 70 jaar, die geen klachten hebben, en meer inzicht willen krijgen of er een verhoogd risico is op het ontwikkelen van prostaatkanker. Plasklachten, bloed in de urine of sperma of pijn in de schaamstreek worden meestal niet door prostaatkanker veroorzaakt. Heeft u een van deze symptomen neem dan contact op met uw huisarts.

Prostaatkanker is gelukkig niet altijd levensbedreigend. Als dat wel het geval is, dan is de kans op het voorkomen van uitzaaiingen en genezing groter bij vroegtijdige ontdekking.

In onderstaande tabel kunt u nagaan of er verhoogde risicofactoren van toepassing zijn.

Bent u ouder dan 50 jaar?	Nee	Ja
Bent u ouder dan 45 jaar en heeft één van uw directe familieleden prostaatkanker (gehad) voor hun 55ste? _{Bijvoorbeeld vader, opa, zoon, broer of oom van vaders- of moederskant.}	Nee	Ja
Bent u ouder dan 45 jaar en heeft één van uw directe familieleden borst- en/of eierstokkanker (gehad) voor haar 50e? _{Bijvoorbeeld moeder, oma, dochter, zus, of tante van moeders- of vaderskant.}	Nee	Ja
Bent u ouder dan 45 jaar en van Afrikaanse/Afrikaans-Caraïbische afkomst?	Nee	Ja

Een vraag met ja beantwoord?

Heeft u één of meerdere van bovenstaande vragen met ‘ja’ beantwoord? Dan is er sprake van verhoogd risico op het ontwikkelen van prostaatkanker.

Om prostaatkanker vroeg op te kunnen sporen kan u de PSA-waarde in uw bloed laten meten. De PSA-waarde toont aan of er mogelijk iets mis is met de prostaat, dat kan prostaatkanker zijn maar ook een goedaardige vergroting of een ontsteking van de prostaat. Uit vervolgonderzoek, zoals een scan en/of weefselbiopt, zal moeten blijken of er sprake is van prostaatkanker. Bekijk altijd eerst de voor- en nadelen van een PSA-test of bespreek ze met uw huisarts voordat u besluit een PSA-test te doen.

Alle vragen met nee beantwoord?

Heeft u alleen ‘nee’ als antwoord. Dan zijn de grootste risicofactoren op dit moment niet van toepassing.

Bekijk hier het overzicht aan veelgestelde vragen.

Filters